Xin chào các em! Hôm nay, Soạn Văn sẽ hướng dẫn các em soạn văn bản: Xin lập khoa luật của tác giả Nguyễn Trường Tộ.

Đây là một trích đoạn của tác phẩm Tế cấp bát điều và được biên soạn trong chương trình Ngữ Văn 11 Tập 1. Các em hãy cùng theo dõi nhé!

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

* Theo Nguyễn Trường Tộ, luật bao gồm những lĩnh vực là: kỉ cương, uy quyền, chính lệnh (chính sách và luật pháp) của quốc gia.

* Ông đã giới thiệu việc thực hành luật pháp ở các nước phương Tây: "phàm những ai đã nhập ngạch bộ Hình xử đoán các vụ kiện tụng thì chỉ có thăng trật chứ không bao giờ bị phiếm truất. Dù vua, triều đình cũng không giáng chức họ được một bậc".

=> Qua đó, ta thấy tác giả là một con người đề cao luật, đề cao những người hiểu biết luật và có khả năng dùng luật để điều khiển công việc quốc gia.

Câu 2:

* Tác giả chủ trương vua, quan và dân phải có thái độ trước pháp luật là: Bất luận quan hay dân mọi người đều phải học luật nước.

* Ông chủ trương như vậy là bởi vì luật đã bao trùm lên tất cả. Nếu một đất nước không có bộ luật cụ thể thì làm sao giữ được kỉ cương phép nước. Từ quan cho đến thứ dân đều phải hiểu và làm đúng theo luật quy định.

Câu 3:

Theo Nguyễn Trường Tộ, Nho học truyền thống không có tôn trọng luật pháp. Bởi theo ông: "Biết rằng đạo làm người không gì bằng trung hiếu, không gì cần thiết bằng lễ nghĩa. Nhưng các sách Nho chỉ nói suông trên giấy, không làm cũng chẳng bị ai phạt, có làm cũng chẳng được ai thưởng. Bởi vậy xưa nay học đã nhiều mà mấy ai đổi được tâm tính, sửa được lỗi lầm?".

Hơn thế nữa: "Từ xưa đến nay các vua chúa nắm quyền thống trị cứu nước giúp đời đều nhờ hiểu luật, còn các sách cũng chỉ là phụ thuộc. Nếu trong nước không có luật thì dù có vạn quyển sách cũng không thể trị dân được".

Câu 4:

Tác giả quan niệm về mối quan hệ giữa đạo đức và luật pháp:

Theo Nguyễn Trường Tộ, luật pháp và đạo đức có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau. Luật còn là đạo đức, đạo làm người "trái luật là có tội, giữ đúng luật là đạo đức". Bên cạnh đó, ông cũng khẳng định: "có đạo đức nào lớn hơn chí công vô tư?". Theo tác giả, cái đức của pháp luật ấy chính là lẽ công bằng, còn chí công vô tư chính là cái gốc của đức trong luật.

Câu 5:

Việc nhắc đến Khổng Tử và các khái niệm đạo đức, văn chương có tác dụng đối với nghệ thuật biện luận trong đoạn trích:

  • Tăng thêm sức thuyết phục với nhà vua, tác giả đã đưa ra quan niệm của đạo Nho: "Từ tam cương ngũ thường cho đến việc hành chính của sáu bộ đều đầy đủ". Không những thế, tác giả cũng lấy ngay lời của Khổng Tử: "Ta chưa hề thấy ai nhận được lỗi mình mà biết tự trách phạt". Chép những lời nói suông chẳng bằng thân hành ra làm việc". Đây chính là biện pháp lập luận "gậy ông đập lưng ông".
  • Đạo Nho là một thứ luật phong kiến với nội dung: không gì lớn bằng trung hiếu, không gì cần thiết bằng lễ nghĩa.
  • Nho học không có truyền thống tôn trọng luật pháp vì chỉ nói suông trên giấy, làm tốt chẳng ai khen, làm dở chẳng ai chê, đến Khổng Tử cũng công nhận điều này.

=> Qua đây, ta thấy cách lập luận của tác giả rất chặt chẽ, dẫn chứng xác thực, có sức thuyết phục cao.