1. Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới

Nội dung chính

Trước khi đọc

Nêu tên một truyện kể hoặc một bộ phim có nhân vật chính là vị thần. Theo bạn, điều gì làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm đó?

Phương pháp giải:

Dựa vào các tác phẩm thần thoại đã học hoặc đã xem, sau đó rút ra điều làm nên sự hấp dẫn của bộ phim.

Lời giải chi tiết:

- Bộ phim Cuộc chiến thành Troy xoay quanh câu chuyện kể về một cuộc xung đột giữa hai quốc gia hùng mạnh tại Hy Lạp. Nhân vật chính của bộ phim: Hector, Achilles, Odysseus.

-Nhân vật là các vị thần có năng lực siêu nhiên hoặc sức mạnh phi thường, trí tưởng tượng bay bổng, lãng mạn, đây chính là điều làm nên sự hấp dẫn của tác phẩm này.

Trong khi đọc Câu 1

Chú ý các chi tiết mở đầu câu chuyện

Phương pháp giải:

Xem lại đoạn văn mở đầu

Lời giải chi tiết:

Chi tiết mở đầu câu chuyện:

- Thuở ấy chưa có vũ trụ, chưa có muôn vật và loài người.

- Trời đất chỉ là một đám hỗn độn tối tăm và lạnh lẽo.

Trong khi đọc Câu 2

Hình dung vóc dáng và những hành động của thần Trụ Trời.

Phương pháp giải:

Xem lại đoạn văn đầu tiên.

Lời giải chi tiết:

- Vóc dáng thần: to lớn, khổng lồ

- Hành động của thần: đội trời lên rồi đào đất, đá đắp thành một cái cột vừa cao vừa to để chống trời.

Trong khi đọc Câu 3

Có những vị thần nào được liệt kê trong bài vè?

Phương pháp giải:

Xem lại bài vè

Lời giải chi tiết:

Những vị thần được liệt kê trong bài vè bao gồm: thần đếm cát, thần tát biển, thần làm sao, thần đào sông, thần trồng cây, thần xây núi, thần trụ trời.

Trong khi đọc Câu 4

Chú ý các chi tiết miêu tả công việc và “tính khí” của thần Sét.

Phương pháp giải:

Xem lại bài đọc, tìm các chi tiết miêu tả công việc và “tính khí” của thần Sét.

Lời giải chi tiết:

- Công việc của thần Sét: Chuyên việc thi hành pháp luật ở trần gian. 

- Tính khí: rất nóng nảy, nhiều khi giết nhầm người, vật vô tội.

Trong khi đọc Câu 5

Chú ý hình dạng và hoạt động của thần Gió.

Phương pháp giải:

Xem lại đoạn văn đầu tiên.

Lời giải chi tiết:

- Hình dạng của thần Gió: thần có một hình dạng kì quặc. Thần không có đầu.

- Hoạt động của thần Gió: làm gió nhỏ hay bão lớn tùy theo lệnh của Ngọc Hoàng.

Trong khi đọc Câu 6

Mục đích của việc tạo ra nhân vật đứa con thần Gió là gì?

Phương pháp giải:

Xem lại đoạn văn có chi tiết đứa con của thần Gió.

Lời giải chi tiết:

Mục đích: lí giải cho hiện tượng khi cây ngải gió cuốn bông, cuốn lá lại, người hạ giới lại biết đó là dấu hiệu của việc trời sắp nổi gió, nổi mưa.

Sau khi đọc Câu 1

Xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính trong từng truyện kể

Phương pháp giải:

Xem lại ba văn bản, sau đó xác định thời gian, không gian, nhân vật và sự kiện chính.

Lời giải chi tiết:

Sau khi đọc Câu 2

Hãy chỉ ra một số “dấu hiệu” giúp người đọc nhận biết ba truyện kể trên thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.

Phương pháp giải:

Xem lại ba văn bản và dựa vào các đặc điểm của thần thoại suy nguyên.

Lời giải chi tiết:

- Thần thoại suy nguyên là thần thoại kể về nguồn gốc vũ trụ và muôn loài.

- Ba văn bản trên đều thuộc thần thoại suy nguyên. Dấu hiệu:

  + Nhân vật chính

  + Thời gian, không gian

  + Mục đích: nhằm cắt nghĩa, lí giải các hiện tượng tự nhiên và đời sống xã hội.

Sau khi đọc Câu 3

Trong cái nhìn của con người cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét có hình dạng và “tính khí” ra sao? Sự tưởng tượng về các vị thần ấy được hình thành trên cơ sở nào?

Phương pháp giải:

Xem lại ba văn bản và dựa vào các đặc điểm của thần thoại

Lời giải chi tiết:

- Trong cái nhìn của người cổ đại, thần Trụ Trời, thần Gió, thần Sét đều là các vị thần có hình dạng khổng lồ hoặc ngoại hình khác thường. Các vị thần đều có sức mạnh siêu nhiên.

- Các nhân vật trong trong thần thoại là cắt nghĩa, lí giải các hiện tượng tự nhiên và đời sống. Chính vì vậy, dựa vào đặc điểm của các hiện tượng tự nhiên, xã hội mà con người cổ đại đã xây dựng nên các nhân vật thần trong những câu chuyện thần thoại có đặc điểm tương tự như vậy.

Sau khi đọc Câu 4

Công việc của thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió là gì? Công việc đó được miêu tả như thế nào, nhằm mục đích gì?

Phương pháp giải:

Xem lại ba văn bản

Lời giải chi tiết:

Sau khi đọc Câu 5

Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió phản ánh những quan niệm, nhận thức gì của người nguyên thủy về thế giới tự nhiên? Những khát vọng nào đã được họ gửi vào hình tượng đó?

Phương pháp giải:

Xem lại ba văn bản và đặc điểm của thần thoại

Lời giải chi tiết:

- Hình tượng thần Trụ Trời, thần Sét và thần Gió thể hiện quan niệm về vũ trụ của người nguyên thủy. Họ cho rằng có một thế lực siêu nhiên, thần thánh đang chi phối các hiện tượng thiên nhiên ấy cũng như đang chi phối cuộc sống của họ.

- Khát vọng chinh phục thế giới tự nhiên của con người thời nguyên thủy được gửi gắm qua hình tượng các vị thần. 

Sau khi đọc Câu 6

Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm chuyện. Từ đó nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên

Phương pháp giải:

Xem lại ba văn bản và đặc điểm của thần thoại

Lời giải chi tiết:

* Đặc điểm:

- Nhân vật là con người cụ thể được khắc họa trong tác phẩm văn học bằng các biện pháp nghệ thuật. Nhân vật trong ba truyện trên đều là các vị thần, có hình dạng khổng lồ, khác biệt và có sức mạnh siêu nhiên.

- Chức năng nhân vật: cắt nghĩa, lí giải các hiện tượng tự nhiên trong đời sống xã hội.

- Nghệ thuật: Sử dụng các yếu tố tưởng tượng kì ảo.

* Thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên: 

- Thể hiện sự tôn kính, ngưỡng mộ, niềm tin của người nguyên thủy đối với thế giới tự nhiên.

Sau khi đọc Câu 7

Trong những điều làm nên vẻ đẹp “một đi không trở lại” của thần thoại, có niềm tin thiêng liêng về một thế giới mà ở đó vạn vật đều có linh hồn. Theo bạn, niềm tin ấy có còn sức hấp dẫn với con người hiện đại không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Học sinh đưa ra quan điểm cá nhân. Lí giải hợp lí, thuyết phục.

Lời giải chi tiết:

Học sinh đưa ra quan điểm cá nhân. Lí giải hợp lí, thuyết phục.

Gợi ý:

    Niềm tin tín ngưỡng là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của con người, càng những khi gặp khó khăn, con người lại càng tìm đến điểm tựa tâm linh để chiêm nghiệm, tìm kiếm sự thanh thản trong tâm tưởng, từ đó nhận ra giá trị, ý nghĩa của cuộc sống (ví dụ niềm tin tín ngưỡng,...). Vì vậy, niềm tin hoàn toàn còn sức hấp dẫn với con người hiện đại.

Kết nối đọc - viết

Chỉ ra những đặc điểm nổi bật trong cách xây dựng nhân vật của chùm chuyện. Từ đó nhận xét về thái độ, tình cảm của người xưa đối với thế giới tự nhiên.

Phương pháp giải:

Dựa vào tác phẩm thần thoại đã học hoặc đã đọc, lựa chọn chi tiết tiêu biểu để phân tích.

Lời giải chi tiết:

Phân tích chi tiết Nữ Oa dùng đá ngũ sắc vá bầu trời để cứu nhân gian khỏi lầm than trong thần thoại Nữ oa vá trời của Trung Quốc.

Bài làm

     Chi tiết tưởng tượng, kì ảo là những chi tiết không có thật. Đó là những chi tiết có tính chất hoang đường, kì lạ. Trong truyện truyền thuyết, nhân dân sáng tạo ra những chi tiết tưởng tượng, kì ảo nhằm dựng lên những câu chuyện thần kì, giải thích những sự kiện, sự việc chưa thể giải thích theo cách thông thường hoặc là để thần thánh hoá các nhân vật mà nhân dân ngưỡng mộ, tôn sùng. Chi tiết Nữ Oa dùng đá ngũ sắc vá bầu trời để cứu nhân gian khỏi lầm than trong thần thoại Nữ Oa vá trời là một chi tiết như thế. Truyện kể rằng Nữ Oa là vị thần sinh ra muôn loài. Khi nhân gian đang sống trong cõi bình yên vô sự thì bỗng một hôm trên trời xảy ra sự cố, các vị thần đánh nhau dẫn đến vòm trời bị rách toạc, muôn cõi lầm than. Để cứu nhân gian, Nữ Oa đã dùng sức mình ngày đêm hì hục vá lại vòm trời. Bà chọn những viên đá ngũ sắc, dùng chúng chất thành núi, sau đó lần lượt vá hết các lỗ hổng trên vòm trời. Vì kiệt sức, người chết đi, thân xác hòa với thiên nhiên. Chi tiết này có vai trò tô đậm tính chất kì lạ, đẹp đẽ của nhân vật Nữ Oa, thể hiện sự biết ơn, tôn sùng của nhân dân. Đồng thời, chi tiết này góp phần lí giải vì sao trên trời lại có mây ngũ sắc. 

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Truyện kể về các vị thần sáng tạo thế giới