Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng nhân vật Lor-ca

Đề bài

Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng nhân vật Lor-ca

Lời giải chi tiết

(Thanh Thảo - rút trong tập thơ "Khối vuông ru-bích")

    Nếu lá bùa cô gái Di-gan tượng trưng cho cái đẹp huyền bí có thể trấn an mọi xoáy nước hung dữ nhất, thì tình yêu của Lor-ca - chính là trái tim ông - lại có thể làm tâm hồn chúng ta không thể nào yên được, không thể lạnh và lặng được. Lor-ca đã mang cái đẹp, tình yêu đến giáp mặt với sự chết, hòa vào sự chết để mở ra những nẻo đường kì ảo cho cuộc sống, cho tâm hồn con người. Khi những con nhặng phát xít đẻ trứng vào vết thương, những cái trứng của sự hủy diệt, thì Lor-ca lại ươm những hạt - giống - thơ của mình vào tận trong lòng sự chết, để cuộc sống có thể nở hoa từ đó.

    Đất nước Tây Ban Nha xinh đẹp với những trận đấu bò rực lửa, với tiếng ghi ta say lòng đã đi vào trong thơ của Gar-xi-a Lor-ca, nhà thơ nhân dân. người chiến sĩ chống phát xít. Sự hi sinh anh hùng của ông trước họng súng của bọn phát xít Phrăng-cô đã để lại nhiều tiếc thương cho nhân dân Tây Ban Nha. Sức ám ảnh của những bài thơ đầy chất lãng tử của người nghệ sĩ Tây Ban Nha ấy đã gặp gỡ với hồn thơ Thanh Thảo làm nên bài thơ độc đáo Đàn ghi ta của Lor-ca trong tập thơ Khối ru-bích.

   Trước hết cần phải thấy không phải ngẫu nhiên mà Thanh Thảo lại chọn hình tượng đàn ghi ta gắn với giây phút cuổì cùng của Ph. G. Lor-ca. Bởi lẽ người chiến sĩ này đã dùng tiếng ghi ta cất lên lời ca tranh đấu chống lại chủ nghĩa phát xít. Đàn ghi ta là tâm hồn Lor-ca, là khí phách kiên cường của những người chiến sĩ yêu tự do, hòa nhịp trái tim mình với quần chúng nhân dân. Bởi vậy, nỗi xúc động của Thanh Thảo làm nên cảm hứng của bài thơ cùng bắt đầu từ câu thơ cùa Lor-ca: Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta.

   Viết về một nhà thơ hiện đại. một người con của đất nước Tây Ban Nha Thanh Thảo đã dựng nên một chân dung bằng thơ sống động. Không gian mở đầu bài thơ là những biểu tượng đặc trưng của văn hóa xứ sở những trận đấu bò, hiện hữu tất cả chất say phóng cuồng nghệ sĩ:

     những tiếng đàn bọt nước

     Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt li-la li-la li-la

     đi lang thang về miền đơn độc

     với vầng trăng chếnh choáng

     trên yên ngựa mỏi mòn...

      Cái độc đáo của bài thơ này chính là ở những thủ pháp hiện đại mà hình ảnh không hề cầu kì xa lạ vẫn giúp người đọc hình dung chất Tây Ban Nha không trộn lẫn. Thanh Thảo có lối diễn đạt câu thơ không viết hoa đầu dòng, tạo mạch thơ liên tục, xâu chuỗi với nhau để nối kết các biểu tượng đầy sức ám ảnh: đất nước của những làn điệu ghi ta - Tây Ban cầm, của áo choàng matador - đấu sĩ, của những giấc mơ hiệp sĩ, của chàng Đôn Ki-hô-tê đã cuốn hút người đọc bằng chất men say chếnh choáng cả vầng trăng. Không chỉ có thế, ghi ta của chàng nghệ sĩ còn vang những âm điệu rất lạ li-la li-la li-la gọi về sắc tím của hoa tử đinh hương, âm thanh và màu sắc hòa quyện, dìu dịu vẻ đẹp của một nỗi buồn trữ tình. Bài thơ cuốn người đọc vào cái âm hưởng Li-la ngân mãi không dứt ấy. Đó cũng là những gì đã xuất hiện trong thơ Lor-ca, ca ngợi một đất nước Tây Ban Nha tươi đẹp và hào hiệp với khát vọng công lí, từ Tây Ban Nha của thời Lor-ca còn là đất nước sôi sục những cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít, ghi ta của Lor-ca cất lên lời ca tranh đấu: Ghi ta bần bật khóc - Không thể nào - dập tắt (thơ Lor-ca). Bởi vậy diễn tả khoảnh khắc người chiến sĩ ấy bị bọn phát xít sát hại, Thanh Thảo cũng đã dựng nên bầu không gian kinh hoàng những ấn tượng chết chóc: Tây Ban Nha hát nghêu ngao - bỗng kinh hoàng - áo choàng bê bết đỏ - Lor-ca bị điệu về bãi bắn - chàng đi như người mộng du... Những câu thơ tiếp nối diễn tả tột cùng cảm giác đau đớn uất nghẹn trước sự tàn bạo của bọn độc tài phát xít:

      tiếng ghi ta nâu

      bầu trời cô gái ấy

      tiếng ghi ta lá xanh biết mấy

      tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan

      tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy...

       Điệp khúc dồn dập qua nhịp thơ Thanh Thảo như đã lột tả được cái bàng hoàng căm phần trong bản ghi ta bi tráng! Màu nâu của đất, của làn da rám nắng,  màu xanh của lá, của bầu trời như tương phản gay gắt và dữ dội với màu đỏ ròng ròng máu chảy. Cảm giác vỡ òa đau đớn uất nghẹn trong tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan. Nỗi kinh hoàng trong cảm giác mất mát cũng nhân lên gấp bội nỗi đau như xé lòng khi hình dung ra cảnh kẻ thù sát hại người nghệ sĩ tranh đấu cho tự do.

      Những câu thơ tiếp theo như đặc tả cho một sự sống khác, mãnh liệt, âm thầm mà bất tử:không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giềng.

     Đoạn thơ tái hiện khoảnh khắc kẻ thù của Lor-ca hèn hạ thủ tiêu chàng, ném xác xuống giếng, nhưng qua hình tượng âm thanh tiếng đàn ta nhận ra một sức sống mãnh liệt vẫn tiếp tục. Cảm giác bi tráng hiện hữu qua những liên tưởng về cỏ mọc hoang, giọt nước mắt vầng trăng, đáy giếng tạo cảm giác trống vắng sau sự hy sinh anh dũng của Lor-ca. Thanh Thảo rất có ý thức khi so sánh tiếng đàn với cỏ mọc hoang để cảm nhận về sức lan tỏa của sự sống mãnh liệt không gì có thể hủy hoại được. Có khoảng lặng sau ánh sáng vầng trăng nhưng đủ diễn tả nỗi tiếc thương long lanh trong đáy giếng, nơi kẻ thù tưởng có thể vùi chôn tinh thần tự do bất tử của Lor-ca.

      Vì lẽ đó, những câu thơ của Thanh Thảo đã tái hiện sự sống của Lor-ca thật kì diệu và xúc động, con người đã hóa thân vào âm thanh của đàn ghi ta, tan chảy hòa cùng dòng sông bất tận.

      Lor-ca bơi sang ngang

      trên chiếc ghi ta màu bạc

      chàng ném lá bùa cô gái Di-gan

      vào xoáy nước

      chàng ném trái tim minh

      vào lặng yên bất chợt.

      li-la li-la li-la..

     Những câu thơ diễn tả một hành trình đối mặt với định mệnh của người nghệ sĩ tài hoa người Tây Ban Nha, như một thái độ bình thản trước số phận. Lá bùa - định mệnh, trái tim lặng yên để làm nên một sự sống trường tồn vượt qua và vút lên vang động khắp không gian. Khúc đàn tự do ấy lại vang lên: li-la li-la li-la.. tiếng đàn mang tên loài hoa theo tiếng Tây Ban Nha như một sự sống lặng lẽ tỏa hương, hiện hữu giữa cuộc đời. Hai lần Thanh Thảo dùng động từ "ném" để diễn tả nhằm làm nổi bật lên vẻ đẹp cùa con người từ lâu dám coi khinh cái chết, bởi cái chết do kẻ thù gây ra cũng không thể ngăn cản tư tưởng, tâm hồn Lor-ca hòa vào với sự sống bất tử của nhân dân.

    Đàn ghi ta của Lor-ca là một bài thơ hay của Thanh Thảo, không chỉ đã tạo dựng chân dung người nghệ sĩ - chiến sĩ Gar-xi-a Lor-ca một cách trung thực, mà còn khiến người đọc cảm nhận rõ vẻ đẹp tâm hồn, tính cách đậm chất Tây Ban Nha của Lor-ca. Bài thơ giàu nhạc điệu, ngỡ như chính tác giả đã để lòng mình đồng diệu với sự sống Lor-ca trong giờ phút đối mặt với họng súng quân thú. Tiếng đàn ấy, sức sống ấy vẫn ngân vang những tiếng li-la li- la li-la để hiện hữu sống động hình ảnh một Lor-ca với chiếc ghi ta màu bạc, vẫn rong ruổi trên hành trình dân tộc Tây Ban Nha, hát lên bài ca tranh đấu, bài ca tình yêu sự sống. Phút gặp gỡ của nhà thơ Việt Nam Thanh Thảo với Lor-ca đã làm nên một bài thơ còn nóng hổi hơi thở cuộc sống hiện đại, ca ngợi người chiến sĩ trong đội ngũ đấu tranh vì tự do công lí, quyết không cúi đầu trước các thế lực bạo tàn.

soanvan.me