THỰC HÀNH VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬT CỦA MỘT TÁC PHẨM TỰ SỰ HOẶC TÁC PHẨM KỊCH

1.Chuẩn bị viết

- Xác định đề tài:

Có thể chọn một tác phẩm truyện hoặc một màn kịch nào đó để phân tích, đánh giá. Gợi ý:

+Truyện: Đất rừng Phương Nam (Đoàn Giỏi), Giang (Bảo Ninh), Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (Nguyễn Ngọc Thuần),…

+ Kịch: Xã trưởng – Mẹ đốp (trích Quan Âm Thị Kính, chèo cổ); Huyện Trìa, Đề Hầu, Thầy Nghêu mắc lỡm Thị Hến (trích Nghêu, Sò, Ốc, Hến, tuồng đồ,…)

2.Tìm ý, lập dàn ý

- Tìm ý

Để xác định các nội dung chính của bài phân tích, có thể đặt và trả lời các câu hỏi: Chủ đề của tác phẩm là gì? Những tác phẩm nào có cùng chủ đề? Chủ đề của tác phẩm cần phân tích, đánh giá đó có gì sâu sắc, mới mẻ?,…

Hoặc các câu hỏi: Tác phẩm được sáng tác theo thể loại nào (truyện, kịch)? Thể loại ấy có những điểm gì đáng lưu ý (trong cách xây dựng nhân vật, cốt truyện, điểm nhìn, lời kể, lời thoại,…)?,…

-Lập dàn ý

Sắp xếp, trình bày các ý đã tìm thành một dàn ý. Riêng với dàn ý phần thân bài, cần

+Lần lượt chi tiết hóa các luận điểm

+Thân bài cần trình bày ít nhất hai luận điểm, một luận điểm phân tích, đánh giá chủ đề và một luận điểm phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm (gắn với đặc trưng thể loại), hoặc trong mỗi luận điểm, kết hợp phân tích, đánh giá chủ đề với phân tích, đánh giá nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật và chỉ ra tác dụng của chúng trong việc thể hiện chủ đề

-Viết bài: 

Dựa vào dàn ý, hãy viết thành một bài văn hoàn chỉnh. Khi viết, cần:

+Thể hiện được các đặc điểm của kiểu bài Phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch nhằm đáp ứng yêu cầu cần đạt

+Chú ý cách diễn đạt sáng rõ, khúc chiết, linh hoạt

3.Xem lại và chỉnh sửa

Đọc lại bài viết và tự đánh giá theo bảng kiểm:

 

Nội dung kiểm tra

Đạt

Chưa đạt

Mở bài

Giới thiệu tác phẩm tự sự/ kịch (tên tác phẩm, thể loại, tác giả,…)

 

 

Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá

 

 

Thân bài

Xác định chủ đề của tác phẩm

 

 

Phân tích, đánh giá chủ đề của tác phẩm

 

 

Phân tích một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm

 

 

Đánh giá tác dụng của những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm

 

 

Thể hiện được những suy nghĩ, cảm nhận của người viết về tác phẩm

 

 

Có lí lẽ thuyết phục và bằng chứng tin cậy lấy từ tác phẩm

 

 

Kết bài

Khẳng định lại một cách khái quát những đặc sắc về nghệ thuật và nét độc đáo về chủ đề của tác phẩm

 

 

Nêu tác động của tác phẩm đối với bản thân hoặc cảm nghĩ sau khi đọc, thưởng thức tác phẩm

 

 

Kĩ năng trình bày, diễn đạt

Sắp xếp luận điểm (lí lẽ và bằng chứng) hợp lý

 

 

Lập luận chặt chẽ, trình bày mạch lạc

 

 

Diễn đạt rõ ràng, gãy gọn, đáp ứng đúng yêu cầu của kiểu bài

 

 

Sử dụng được các từ ngữ, câu văn tạo sự gắn kết giữa các luận điểm, giữa bằng chứng với lí lẽ