Tác giả
1. Tiểu sử
- Tác giả Trần Cư (1918-2002), tên thật Trần Ngọc Cư sinh tại Huê Lăng, Thủy Nguyên, Hải Phòng
- Quê gốc: làng Bát Tràng (Gia Lâm-Hà Nội)
- Gia đình: 7 anh chị em nhưng 3 người trong số đó mất sớm.
2. Sự nghiệp
- Năm 1941, lần đầu tiên trong đời ông có bài đăng trên tờ Tin mới văn chương. Những bài viết của ông lúc này chủ yếu mang màu sắc văn chương, đôi khi chúng có nét nhang nhác của Tự lực văn đoàn.
- Trước Cách mạng tháng 8-1945, Tiểu thuyết thứ bảy là tờ báo Trần Cư cộng tác lâu dài nhất. Âm hưởng sáng tác của Trần Cư thời kỳ này có nhiều nét buồn, như tâm trạng chung của cả thế hệ nhà văn mất nước khi đó.
- Không chỉ sáng tác văn chương, trong năm đầu độc lập (1945-1946), Trần Cư còn viết phóng sự, xã luận, ghi chép, đưa tin về nhiều mảng của đời sống xã hội…
Tác phẩm
1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
- Ra đời 17/07/1943
- Đoạn trích trong SGK trích từ Tổng hợp Văn học Việt Nam, tập 30A, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1995
b. Bố cục (3 phần)
- Phần 1 (từ đầu đến “màu xanh dịu trên rèm cửa”): Tình huống, địa điểm, thời gian của câu chuyện
- Phần 2 (tiếp đến “câu hát ru em”): Tiếp theo đến “nguyên vẹn trong câu hát ru em”: Những âm thanh quen thuộc đưa nhân vật trở về với những kỉ niệm xưa cũ ở quê hương.
- Phần 3 (còn lại): Câu hát ru quen thuộc, đầy kí ức về quê hương
c. Thể loại: tùy bút
d. Phương thức biểu đạt: tự sự kết hợp miêu tả
2. Giá trị nội dung, nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Thuật lại nỗi nhớ quê hương da diết của một người con lâu ngày rời xa quê hương. Chỉ với những âm thanh quen thuộc, đơn sơ, mộc mạc, đã gợi lại trong trái tim những kỉ niệm xưa cũ không thể nào quên.
b. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật tả cảnh đặc sắc, bức tranh nông thôn buổi trưa hiện ra chân thực, sinh động.
- Ngôn ngữ giàu chất thơ, thể hiện cảm xúc nhớ thương, da diết.
Sơ đồ tư duy văn bản Trưa tha hương - Trần Cư:
