Những hướng dẫn dưới đây hi vọng sẽ giúp các em phần nào hiểu được nội dung và ý nghĩa của truyện Sọ Dừa. Đồng thời, thông qua bài soạn này, các em cũng biết được nghệ thuật xây dựng nhân vật người mang lốt xấu xí và thấy được giá trị chân chính cũng như là tình thương của nhân dân đối với những con người bất hạnh. Chúc các em sẽ soạn bài thật tốt để có một buổi tiếp thu bài giảng trên lớp hiệu quả nhé!
I. Về thể loại
Truyện Sọ dừa thuộc thể loại truyện cổ tích với những đặc điểm nổi bật như sau:
- Truyện phản ánh cuộc sống hằng ngày của nhân dân ta
- Trong truyện có một số kiểu nhân vật chính như: nhân vật bất hạnh (người mồ côi, con riêng, người em út, người có hình dáng xấu xí,...), nhân vật có tài năng kỳ lạ, nhân vật thông minh, nhân vật ngốc nghếch, nhân vật là động vật (những con vật biết nói năng, có hoạt động và tính cách như con người,...)
- Thường có những yếu tố hoang đường, kỳ ảo, đóng vai trò là cán cân công lý, thể hiện khát vọng công bằng, niềm tin của nhân dân về sự chiến thắng của cái tốt, cái thiện.
II. Tóm tắt
Có cặp vợ chồng nghèo đi ở cho nhà phú ông, hiền lành, chịu khó nhưng vấn chưa có con. Một hôm, bà vợ vào rừng hái củi, vì khát nước nên đã uống nước trong cái sọ dừa, về nhà bà mang bầu. Ít lâu sau, bà sinh ra một đứa bé kỳ dị, không chân, không tay, tròn trịa như một quả dừa. Bà định vứt đứa bé đi, nhưng thấy nó biết nói nên giữ lại nuôi.
Thương mẹ vất vả, Sọ Dừa xin vào chăn bò cho nhà phú ông. 3 cô con gái nhà phú ông thay phiên nhau hằng ngày đưa cơm cho Sọ Dừa, 2 cô chị thì hắt hủi, chỉ có cô em là đối đãi tử tế với chàng. Biết được vẻ đẹp bên trong thật sự của Sọ Dừa, cô em út đem lòng yêu thương. Sọ Dừa nhờ mẹ đến hỏi, Phú ông thách cưới thật to, Sọ Dừa đều đáp ứng được nên đành phải gả cô út cho chàng. Trong đám cưới, Sọ Dừa hiện nguyên hình là một chàng trai khôi ngô tuấn tú khiến cho hai cô chị vô cùng ghen tức với cô em.
Sọ Dừa thi đỗ trạng nguyên, được nhà vua cử đi sứ. Trước khi đi, chàng đưa cho vợ mình 1 con dao, 1 hòn đá lửa và 2 quả trứng gà để để phòng bất trắc. Sọ Dừa đi xa, 2 cô chị ở nhà đã tìm cách hãm hại cô út, đẩy cô xuống biển để cướp chồng. Nhờ những đồ vật mà chồng đưa cho nên cô út thoát chết, hai vợ chồng đoàn tụ. Hai cô chị thấy cô em mình không chết, xấu hổ nên đã bỏ đi biệt xứ.
III. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1:
*Sự ra đời của Sọ Dừa có sự khác thường:
- Bà mẹ uống nước ở cái sọ dừa nên mang thai
- Khi sinh ra không có chân tay, tròn trịa như trái dừa, nhưng lại biết nói và lớn lên vẫn không khác lúc nhỏ
*Kể về sự ra đời của Sọ Dừa, loại nhân vật mang hình lốt xấu xí là muốn đề cập đến những người đau khổ và thấp hèn trong xã hội xưa, đến vẻ ngoài cũng không phải là người. Qua đó, thể hiện sự thương cảm, quan tâm đến những số phận bất hạnh, chịu nhiều thiệt thòi và hi vọng vào một phép màu về tương lại tươi sáng với họ.
Câu 2:
* Những chi tiết thể hiện sự tài giỏi của Sọ Dừa:
- Chăn bò rất giỏi, thổi sáo rất hay
- Tự tin, đáp ứng đầy đủ những sính lễ thách cưới mà phú ông đưa ra
- Thông minh, tài giỏi và đã thi đỗ trạng nguyên
- Có tài dự đoán tương lai chính xác rằng vợ sẽ gặp nguy hiểm
* Qua truyện Sọ Dừa, chúng ta có thể thấy có sự đối lập hoàn toàn giữa hình thức bên ngoài và phẩm chất bên trong của con người. Hình dạng bên ngoài của họ có thể xấu xí, nhưng phẩm chất, tài năng, trí tuệ bên trong con người họ có khi lại hơn hẳn những con người bình thường.
Câu 3:
* Lý do cô út con nhà Phú ông đồng ý lấy Sọ Dừa:
- Cô là người hiền lành, có lòng thương người, đối đãi với Sọ Dừa rất tử tế ngay cả khi chàng mang hình lốt xấu xí
- Cô là người duy nhất nhận ra vẻ đẹp bên trong của Sọ Dừa "không phải là người phàm trần"
* Theo em, nhân vật cô út là một người con gái rất hiền lành, nhưng cũng rất thông minh, biết xử trí kịp thời những tình huống nguy hiểm khi gặp nạn. Hơn thế nữa, đây là con người đi đến hạnh phúc bằng tình yêu chân thành của con người nên hạnh phúc mà cô được hưởng là hoàn toàn xứng đáng.
Câu 4:
Trong truyện Sọ Dừa, nhân vật Sọ Dừa tuy có hình dạng xấu xí nhưng cuối cùng cũng được trút bỏ lốt, cùng cô út hưởng hạnh phúc, còn hai cô chị thì bỏ nhà trốn đi. Theo em, qua truyện này, người lao động thể hiện ước mơ được đổi đời. Sọ Dừa xuất thân trong một gia đình nghèo với một hình dạng xấu xí, thậm chí không phải hình dạng một con người, bỗng trở nên đẹp đẽ, khôi ngô, tài giỏi, hạnh phúc. Đồng thời, đây cũng là ước mơ về sự công bằng, người tốt, sống lương thiện thì được hưởng kết cục tốt đẹp, còn kẻ ác thì bị trừng trị thích đáng.
Câu 5:
Ý nghĩa chính của truyện Sọ Dừa:
- Truyện đề cao giá trị thực và vẻ đẹp bên trong của con người. Đề cao lòng nhân ái, niềm cảm thương đối với những số phận bất hạnh. Đồng thời, một lần nữa khẳng định, giá trị đích thực của con người nằm ở những phẩm chất bên trong chứ không phải do vẻ bề ngoài quyết định.
- Sức mạnh của tinh thần lạc quan, niềm hi vọng vào một tương lai tươi sáng
- Ước mơ chân chính về sự công bằng trong xã hội
