I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả (mời các em tham khảo SGK Ngữ văn 7 Tập 1)

2. Tác phẩm

* Xuất xứ: Văn bản Mẹ tôi được trích trong tác phẩm Những tấm lòng cao cả (1886)

* Tóm tắt

Vì được viết dưới dạng một bức thư nên văn bản Mẹ tôi hầu như không có cốt truyện. Tuy nhiên, có thể căn cứ vào cách thể hiện của văn bản để tóm tắt những nét chính:

En - ri - cô ăn nói thiếu lễ độ với mẹ. Bố biết chuyện, viết thư cho En - ri - cô với lời nói yêu thương và tức giận. Trong thư, người bố nói về tình yêu, về sự hi sinh to lớn mà mẹ đã dành cho En - ri - cô. Trước cách xử sự tế nhị nhưng không kém phần quyết liệt, gay gắt của bố, En - ri - cô đã vô cùng hối hận.

* Bố cục

Văn bản Mẹ tôi có thể được chia làm 2 đoạn:

  • Đoạn 1: từ đầu => "xúc động vô cùng": lời tự bộc bạch của đứa con - cậu bé En - ri - cô
  • Đoạn 2: còn lại: tình cảm, thái độ của người bố khi En - ri - cô mắc lỗi và ca ngợi tình mẫu tử.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Văn bản là một bức thư của người bố gửi cho người con, nhưng tác giả lại lấy nhan đề là "Mẹ tôi" vì nội dung của bức thư chủ yếu ca ngợi công lao khó nhọc, sự hi sinh và tình cảm của người mẹ có ý nghĩa quan trọng đối với người con. Đồng thời, qua đó, người viết thư có điều kiện để bộc lộ trọn vẹn thái độ, cảm xúc của mình mà không làm cho đứa con cảm thấy xấu hổ và nhanh chóng hiểu ra vấn đề.

Câu 2:

Thái độ của người bố qua bức thư là thái độ hết sức buồn bã và tức giận trước cách ứng xử thiếu lễ độ của En - ri - cô với mẹ khi cô giáo đến thăm nhà.

Những câu văn thể hiện thái độ của người bố:

"...việc như thế con không bao giờ được tái phạm nữa"

"Sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim bố vậy".

"bố không thể nén được cơn tức giận đối với con"

"Từ nay, không bao giờ con được thốt ra một lời nói nặng với mẹ"

"...thà rằng bố không có con, còn hơn thấy con bội bạc với mẹ".

Câu 3:

Những hình ảnh, chi tiết trong bài nói về người mẹ của En - ri - cô là: "...mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con,...khi nghĩ rằng có thể mất con"; "Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc...có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con". Qua những chi tiết này, em thấy mẹ En - ri - cô là một người phụ nữ dịu dàng, giàu tình yêu thương và đầy trách nhiệm. Mẹ En - ri - cô cũng như tất cả những bà mẹ khác, luôn sẵn sàng hi sinh tất cả cho đứa con yêu quý của mình.

Câu 4:

Theo em, lý do đã khiến En - ri - cô vô cùng xúc động khi đọc bức thư của bố:

  • Vì bố gợi lại những kỉ niệm giữa mẹ và En - ri - cô
  • Vì thái độ kiên quyết và nghiêm khắc của bố
  • Vì những lời nói rất chân tình và sâu sắc của bố.

Câu 5:

Theo em, người bố không nói trực tiếp với En - ri - cô mà lại viết thư vì:

  • Những tình cảm, những điều kín đáo, tế nhị nhiều khi không thể nói trực tiếp được
  • Qua thư, người con sẽ đỡ tự ái, xấu hổ trước mặt bố mình
  • Viết thư như vậy, người bố cũng muốn con có thể đọc lại và suy ngẫm nhiều lần, thấm thía những điều trong thư
  • Hoặc cũng có thể người bố vì một lý do nào đó về công việc mà ít có cơ hội gặp con.